Kontrolowana stymulacja jajników w czasie leczenia in vitro polega na codziennym przyjmowaniu zastrzyków podskórnych zawierających hormony pobudzające jajniki. W przeciwieństwie do cyklu naturalnego, w którym zwykle powstaje jeden pęcherzyk, w czasie takiej stymulacji powstaje ich kilka – kilkanaście. Uzyskanie większej liczby pęcherzyków pozwala na zwiększenie liczby możliwych do pobrania jajeczek, co znacznie zwiększa szanse na uzyskanie prawidłowych zarodków i szanse na ciążę.
Stymulacja jajników trwa od 10 do 20 dni i wymaga 3-5 wizyt w klinice podczas których wykonywane są badania USG, czasem też pobierana jest próbka krwi do oceny hormonów.

Po potwierdzeniu, że większość pęcherzyków jajnikowych może zawierać dojrzałe jajeczka wyznaczany jest zabieg ich pobrania. Wykonywany jest on na sali zabiegowej, podczas pobrania obecni są lekarz anestezjolog, lekarz ginekolog, embriolog i pielęgniarka. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu dożylnym, trwa około 15 minut i polega na nakłuciu pęcherzyków jajnikowych i pobraniu z nich płynu pęcherzykowego zawierającego jajeczka. Odbywa się to przez pochwę, pod kontrolą dopochwowej sondy USG. Embriolog ocenia pobrany płyn pod specjalnym mikroskopem i wybiera z niego pobrane jajeczka (oocyty), które umieszcza w inkubatorze.
W dniu pobrania jajeczek mężczyzna również oddaje próbkę nasienia, która wykorzystywana jest do ich zapłodnienia. Do zapłodnienia możemy również użyć wcześniej zamrożonych plemników partnera / męża lub plemników pochodzących od anonimowego dawcy.

Pobrane jajeczka są tego samego dnia zapładniane plemnikami partnera / męża (lub, w zależności od sytuacji, dawcy) w dniu ich pobrania. Dwoma zasadniczymi typami zapłodnienia in vitro są zapłodnienie “klasyczne” i zapłodnienie ICSI. Zapłodnienie “klasyczne” wykorzystuje mechanizmy naturalne i odbywa się samoistnie po umieszczeniu jajeczka w naczynku, do którego dodano wcześniej podłoże z plemnikami. Zapłodnienie ICSI polega na wstrzyknięciu pojedynczego, wybranego przez embriologa plemnika bezpośrednio do komórki jajowej. Zabieg ICSI używa się gdy plemników jest zbyt mało do klasycznego in vitro, lub gdy wcześniejsze cykle leczenia in vitro nie zakończyły się powodzeniem.

Zarodki uzyskane po zapłodnieniu jajeczek umieszczane są w tzw. inkubatorach, zapewniającym im stałe, optymalne warunki rozwoju. Obserwacja rozwoju zarodków trwa do 5 dni i służy wyborowi najlepszego zarodka do przeniesienia do macicy.

W I dobie po pobraniu jajeczek możliwe jest potwierdzenie ile z nich prawidłowo się zapłodniło. Potwierdza to obecność tzw. przedjądrzy – dwóch struktur zbudowanych z DNA komórki jajowej i DNA plemnika. Zapłodniona komórka jajowa zaczyna się dzielić.

W II dobie po zapłodnieniu zarodek zbudowany jest zwykle z 2 do 4 komórek (tzw. blastomerów). Embriolog pod mikroskopem codziennie ocenia każdy zarodek i odnotowuje jak sobie radzi z podziałami. Przeniesienie zarodka do macicy można wykonać już w II dobie.

III doba rozwoju zarodkowego jest etapem, w którym zarodki zbudowane są z 6-8 komórek. Na tym etapie już wiadomo dużo więcej o ich tempie rozwoju i jakości.

W IV dobie zarodki przechodzą dużą zmianę – drobne komórki, z których są zbudowane zlewają się, a następnie wyodrębniają się z nich mniejsze komórki. W czasie tego dynamicznego procesu ocena zarodków jest utrudniona i zwykle w tym czasie nie podejmuje się decyzji o transferze zarodka, zostawiając je w inkubatorze do kolejnej doby.

V i VI doba rozwoju zarodkowego to czas, w którym zarodek powinien osiągnąć etap tzw. blastocysty, która zbudowana jest już z około 150 komórek. Prawidłowa blastocysta wykształca tzw. węzeł zarodkowy (rozwija się z niego zarodek), jamkę z płynem i trofoblast, z którego rozwija się łożysko. Blastocysta jest zarodkiem, o którym wiemy najwięcej z uwagi na długość dotychczasowej obserwacji. Transfer blastocysty wiąże się największą szansą na ciążę.

Transfer zarodków jest zabiegiem polegającym na przeniesieniu zarodka w kropelce płynu do jamy macicy. Dokonuje się tego wprowadzając specjalny, miękki cewnik przez szyjkę macicy. Zabieg jest bezbolesny i nie wymaga znieczulenia. Transfer można wykonać w II, III lub V dobie po pobraniu jajeczek i zapłodnieniu. Zabieg wymaga pozostania w klinice przez około 2 godziny.

Prawidłowo rozwijające się zarodki, które nie zostały przeniesione do macicy są zabezpieczane poprzez krioprezerwację – umieszcza się je w “słomkach” w specjalnym roztworze ochronnym i zamraża się w ciekłym azocie. Dla takich zarodków czas się zatrzymuje, mogą być przechowywane w takim stanie przez lata, czekając na rozmrożenie i transfer. Najnowsze metody krioperzerwacji, tak zwana witryfikacja nie szkodzą zarodkom i nie zmniejszają ich szans na implantację.

* Zabiegi wykonywane przez ANGELIUS Leczenie Niepłodności w Warszawie