Niepłodność to stan, który jest stwierdzany u pacjentów w przypadku braku możliwości zajścia w ciążę pomimo trwającego przez minimum rok regularnego współżycia bez stosowania antykoncepcji.
Według prowadzonych statystyk problem ten jest coraz częstszy i obecnie może dotyczyć nawet 20-30 proc. par. U części z nich bezpośrednią przyczyną problemów z doprowadzeniem do zajścia w ciążę są problemy powstałe po stronie kobiety. U części problemy powstałe po stronie mężczyzny, a u części problemy powstałe u obojga partnerów jednocześnie. Na szczęście w wielu przypadkach, dzięki przeprowadzeniu właściwej diagnostyki i dobraniu odpowiedniej metody leczenia, w wielu przypadkach można skutecznie wspomóc szukające pomocy pary w zajściu w ciążę.
Przyczyny powstania niepłodności
Żeby możliwe było dobranie odpowiedniej, czyli możliwe najskuteczniejszej metody leczenia niepłodności, najpierw konieczne jest jednak przeprowadzenie odpowiedniej diagnostyki niepłodności, która pozwoli na określenie dokładnych przyczyn powstania takiego problemu. Badania diagnostyczne w kierunku niepłodności, ze względu na to, że bezpośrednie przyczyny niepłodności mogą być związane z problemami obojga partnerów, są wykonywane jednocześnie u kobiety i u mężczyzny.
U kobiety niepłodność najczęściej jest związana z powstaniem wielu typowych chorób kobiecych takich jak zaburzenia hormonalne, które prowadzą do zaburzeń jajeczkowania, endometrioza, PCOS, czyli zespół policystycznych jajników czy polipy i mięśniaki macicy. Należy także pamiętać o tym, że możliwość zajścia w ciążę u kobiety zmniejsza się wraz z wiekiem i spada po 35. roku życia.
U mężczyzn z kolei niepłodność najczęściej jest związana ze słabą jakością produkowanego nasienia, czyli przede wszystkim ze zbyt małą liczebnością oraz ruchliwością znajdujących się w ejakulacie plemników. Takie problemy mogą być skutkiem m.in. problemów hormonalnych lub przebytych infekcji. Innymi przyczynami niepłodności męskiej mogą być też wrodzone problemy anatomiczne (m.in. problemy genetyczne) oraz problemy nabyte, np. poprzez urazy lub przebyte zabiegi operacyjne.
Po określeniu dokładnych przyczyn powstania niepłodności specjaliści z ośrodka leczenia niepłodności są w stanie dobrać najlepszą w danym przypadku metodę leczenia.
Farmakologiczne leczenie przyczyn niepłodności
Pierwszą stosowaną metodą leczenia niepłodności jest leczenie farmakologiczne. Najczęściej polega ono na leczeniu hormonalnym w przypadku stwierdzenia u któregoś z pacjentów zaburzeń hormonalnych. W takich przypadkach pacjenci otrzymują odpowiednio dobrane dawki leków hormonalnych, które mają za zadanie uregulowanie stężenia konkretnych hormonów we krwi. Leczenie hormonalne może być prowadzone zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Inne metody farmakologicznego leczenia niepłodności są dobierane bezpośrednio do stwierdzonych w wyniku diagnostyki niepłodności u kobiet i diagnostyki niepłodności u mężczyzn dokładnych przyczyn powstania takich problemów.
Inseminacja
Często stosowaną metodą leczenia niepłodności jest inseminacja. Zabieg ten ma na celu ułatwienie dotarcia plemników do komory jajowej kobiety. Wskazaniami do przeprowadzenia inseminacji najczęściej są niedrożność jajowodów lub niska jakość nasienia partnera. Inną przyczyną zastosowania inseminacji w leczeniu niepłodności może być brak możliwości odbycia stosunku płciowego. W trakcie inseminacji możliwe jest zastosowanie zarówno wyselekcjonowanych plemników z nasienia partnera, jak i plemników pochodzących z nasienia dawcy.
Sam zabieg inseminacji przypomina nieco naturalny proces zapłodnienia i polega na wprowadzeniu do dróg rodnych kobiety nasienia. Tak naprawdę wyróżnia się trzy rodzaje inseminacji, które różnią się od siebie miejscem, do którego wprowadzane jest nasienie. Są to: inseminacja domaciczna, inseminacja doszyjkowa oraz inseminacja dojajowodowa. Najczęściej stosowaną metodą inseminacji, ze względu na najmniejszy stopień skomplikowania i wysoką skuteczność jest inseminacja domaciczna.
Zapłodnienie pozaustrojowe in vitro
Ostatnią często stosowaną metodą leczenia niepłodności jest zapłodnienie pozaustrojowe in vitro. Zabieg ten polega na zapłodnieniu komórki jajowej w warunkach laboratoryjnych i przeniesieniu powstałego zarodka bezpośrednio do jamy macicy. Podobnie jak w przypadku inseminacji, zabieg in vitro może być wykonany z nasieniem partnera lub z nasieniem dawcy. Wybór in vitro jako zabiegu umożliwiającego zajście w ciążę najczęściej jest dokonywany w przypadkach gdy inne stosowane wcześniej metody były nieskuteczne lub jeśli od razu wiadomo, że nie mają szans powodzenia.
In vitro najczęściej jest wybierane w przypadkach gdy kobieta nie ma jajowodów, ma zaawansowaną endometriozę lub nie może wytwarzać dojrzałych jajeczek. In vitro jest też wybierane w przypadku niskiej liczebności plemników w nasieniu partnera lub ich zbyt małej ruchomości. Innym wskazaniem do przeprowadzenia zapłodnienia pozaustrojowego jest niepłodność o nieznanych przyczynach.
Zabieg in vitro składa się z kilku etapów. Na początku u pacjentki wykonywana jest stymulacja owulacji, po której pobierane są komórki jajowe. W tym samym czasie z nasienia partnera lub z nasienia dawcy wyodrębnia się najbardziej odpowiednie plemniki. W następnym etapie komórki jajowe są łączone w warunkach laboratoryjnych z plemnikami. Następnie, gdy zapłodniona już komórka zaczyna się dzielić, powstały zarodek przenosi się do macicy. Potem, jeżeli uda się doprowadzić do zajścia w ciążę, przebiega ona już w sposób naturalny.
